Als je stopt, ben je de klos
Graag zou ik beginnen met een huishoudelijke mededeling. Ik heb behoorlijk slecht geslapen. Of ik ben in ieder geval langer wakker geweest dan de bedoeling was. Nu schijnt woke zijn te betekenen dat je bewust bent van wat er om je heen gebeurt in de maatschappij. Maar na meerdere nachten achter elkaar woke te zijn geweest kijk ik zo scheel als een Jan Tratnik die zigzaggend de Zoncolan op zwoegt. Naast vraagstukken over bewustzijn, het nut van illusies en het wel of niet Bauke Mollema opstellen in mijn Giro team van de dag heeft dit te maken met de thee/toilet ratio. De truc is om precies genoeg Goede Nachtrust thee te drinken om lekker te kunnen slapen, maar wel te voorkomen dat je niet zeven keer per nacht uit bed moet om te plassen. De kalibratie hiervan is nog niet helemaal lekker geijkt en was de afgelopen nachten net zo scheef als de Watt per KG verhouding van Pogacar in de afsluitende tijdrit van de Tour de France. In een zoektocht naar de juiste gezond leven balans, geen overbodige luxe voor een wielrenner zonder zijwieltjes, ben ik gestrand ten noord oosten van Parijs, in Mitry-Mory om precies te zijn. Want daar liggen sinds afgelopen week de nodige jaren aan wieler- en levenswijsheid begraven. Lees verder.
‘Rust zacht mijn vriend en bedankt voor alle dromen die je hebt laten leven!’, aldus mevrouw Blandiot-Faride, burgemeester van Mitry-Mory op de Facebook pagina van het plaatsje. Met bijna 20.000 inwoners een aardig Frans dorp, ingesloten tussen de Decathlon in een buitenwijk van Parijs en Terminal 2 van vliegveld Charles de Gaulle. Niet te verwarren met de Luxemburgse sportman van de 20e eeuw en een van mijn persoonlijke helden; Charly Gaul. Deze Luxemburger, ook wel de Engel van het Gebergte genoemd vanwege zijn uitzonderlijke klimkwaliteiten, had van mij ook een vliegveld naar zich vernoemd mogen krijgen trouwens. Hij won de Giro in 1956 en 1959 en de Tour in 1958. Wat ging er mis in 1957 vraag je je misschien af? Daar verspeelde hij de eindwinst in de Giro door een uitgelopen plaspauze. Van Engel naar Monsieur Pipi in een paar minuten. Zo hard kan de koers zijn. Afdruipen van wielerliefhebberij zou hij overigens niet. Tot op late leeftijd genoot hij openlijk en met volle teugen van de aanvalslustige Marco Pantani.
Terug naar Frankrijk. Want daar is op 109-jarige leeftijd een einde gekomen aan een levendige wielercarrière. Hij was de oudste liefhebber, vriend en kampioen van de sport die hij naar eigen zeggen al op 72e jarige leeftijd serieus is gaan nemen. Ik heb het over niemand minder dan Robert Marchand.
Geboren in een dorp dat gesticht is door de Galliërs klinkt zijn leven als een heldenverhaal. Nadat hij op 14-jarige leeftijd van bijeen verzamelde verschillende oude fietsen een werkend exemplaar had gemaakt, wist hij direct zijn éérste echte koers te winnen. In de jaren daarna zou hij hier en daar nog een overwinning meepakken, maar vaker zat hij met zijn 1 meter 51 ergens verstopt in het peloton. Zijn toenmalige trainer zag geen toekomst in de kleine Robert en op 19-jarige leeftijd liet hij de droom om profwielrenner te worden uiteindelijk rijden.
Zijn twintiger jaren bracht hij daarom niet door met een stuur in handen, maar met een brandweerslang. Gedurende de Tweede Wereldoorlog ging de kleine fransoos aan het werk als brandweerman in het noorden van Frankrijk. Omdat hij weigerde de kinderen van Nazi’s op te leiden bracht hij met regelmaat wat weken door in de gevangenis. Een plek waar hij met zijn aanstekelijke lach en luisterend oor ook de nodige brandjes wist te blussen.
Na de oorlog bleef de liefde voor de fiets nog altijd bekoeld. Hij ging in Venezuela aan de slag op een plantage en als vrachtwagenchauffeur, om vervolgens in Canada de handen uit de mouwen te steken als loodgieter. Na nog wat jaren het leven als wijnhandelaar in Italië te hebben geproefd keerde hij eind jaren 60’ terug op Franse grond. Het zou tot eind jaren 70’ duren voordat hij de fiets herontdekte.
Het was in 1978 om precies te zijn, dat Robert een nieuwe fiets kocht en zijn liefde voor de sport hervond. En dan heb ik het niet over Andre Hazes jr. achtige liefde die voor de 34e keer terugkeert bij zijn Monique, maar liefde in zijn mooiste en puurste vorm. Liefde die niet te biologiseren is tot serotonine deeltjes zonder bewustzijn, maar een her aangewakkerde passie die alles wat je denkt te voelen en weten het heroverwegen waard maakt. Een liefde zo vurig dat er 69 brandweerwagens nodig zouden zijn om de liefde van de kleine Robert Marchand te blussen. Dag in dag uit kon niets hem ervan weerhouden om op de fiets te stappen.
In de tientallen jaren die volgde zou hij zelfs nog verschillende wedstrijden starten, zowel Bordeaux – Parijs als Parijs – Roubaix uitrijden en op zijn 81e voor zijn plezier van Parijs naar Moskou fietsen. Robert wist als geen ander leven aan zijn jaren toe te voegen, en daarmee ook jaren aan zijn leven. Door zijn toewijding, het plezier dat hij uitstraalde en zijn passie voor de sport groeide zijn populariteit met de kilometer. Maar, zoals in bijna ieder heldenverhaal of sprookje sloeg ook hier noodlot toe. Aan het begin van de zomer in 2011 leek er einde aan de liefde te komen toen de inmiddels 99-jarige Robert op een busje klapte tijdens een fietsevent in de Ardèche. Hij werd met de ambulance afgevoerd en er werd even getwijfeld of dit icoon de 100 nog wel zou gaan halen…
Hij begon een revalidatieproces waarvan de basis lag in veel fruit en groenten, een klein beetje vlees en koffie, veel lezen, af en toe een glaasje rode wijn en iedere dag een uur op de hometrainer. En als het even kon ook hier en daar wat rek- en strekoefeningen. Een strak regime onder aanvoering van zijn trainer Gerard Mistle en de onverwoestbare hunkering naar de fiets. Het zou tot februari 2012 duren totdat hij er weer stond…en hoe!
Met een werelduurrecord in de 100+ groep was zijn comeback een feit! Een kunstje dat hij in 2014, live uitgezonden op de nationale tv, nog zou aanscherpen tot 26.927 kilometer. Tussendoor beklom hij nog de 10km bergpas in de Ardèche die hem bijna fataal was geworden en tegenwoordig zijn naam draagt. Waar giro etappes preventief worden ingekort wist Robert zijn levenskoers alleen maar de verlengen.
Op 4 januari 2017 wist hij het werelduurrecord in de leeftijdscategorie van 105 jaar, die speciaal voor hem was aangemaakt, neer te zetten. Met dik 22,5 kilometer per uur legde hij zijn rondjes op de wielerbaan af. Ondanks deze straffe prestatie was hij allerminst tevreden. Hij had het waarschuwingsbordje dat de laatste 10 minuten waren ingegaan gemist, anders had hij nog iets willen versnellen. Ook zijn fysioloog Veronique Billat zag nog rek in de prestatie. Want om een standpunt in te nemen tegen dierenleed had Robert zich een maand lang onthouden van vlees en veel energie gestopt in een handgeschreven brief over dit onderwerp aan president Macron.
Wanneer je de Franse krant van een dag na deze prestatie opzoekt zie je een klein, breeduit lachend mannetje op de foto met een fiets over zijn schouder. Zoals een piraat pas compleet is wanneer hij een ooglapje voor heeft en een papegaai op de schouder, zo was Robert niet compleet zonder zijn fiets. Of zoals hij zelf zei: “Op mijn leeftijd mag je nooit stoppen. Als je stopt, ben je de klos.”
Tegen niemands verwachting, maar wel tegen doktersadvies in, ging Marchand door met het jagen op records. In 2018 startte hij nog een 4.000 meter race op de baan. Daarna beperkte hij zich vanwege slechthorendheid tot de indoor fiets. Hij ontvluchtte zo de kou en gevaarlijke verkeerssituaties, maar bleef trouw aan zijn zo geliefde sport. Van de 1 meter 51 was nauwelijks meer één meter over, maar die meter bestond voornamelijk uit een hele grote glimlach op twee benen.
Toen hem op zijn 109e verjaardag werd gevraagd naar het geheim van zijn lange fitte levensduur hoefde de Fransman, die twee wereldoorlogen doorstond, niet lang na te denken: “Het geheim is om alles te gebruiken en niets te misbruiken”.
En met die woorden in het achterhoofd schenk ik een klein glaasje rode wijn in bij een toastje met brie en proost ik op de afgelopen week overleden liefhebber Robert Marchand. De man die dromen kan laten leven. Ik draai de La Boheme LP van Charles Aznavour nog een keer om en stel Carla Bruni in als wekkergeluid om niet veel later in een hele diep slaap te vallen. Het plan voor morgen? Fietsen. Want als je stopt, ben je de klos.
Komende week staat de MaxRamp test op het programma bij WattCycling. Na een comeback op de Wattbike is het belangrijk om te kijken hoe je ervoor staat. En met adequate trainingszones effectief, efficiënt en verantwoord aan de gang te gaan. Je hebt maar één lichaam, en ook hier gaat het matigen op in termen van alles gebruiken en niets misbruiken. Mocht de liefde voor de fiets een beetje weggezakt zijn is er met de Lead Out training een alternatief om het vurige verlangen weer in te sprinten.
Geschreven door WattCycling trainer Boyd ‘El Tractor’ Welsink
Ook een onverwoestbare tractor kan wel eens sputteren
