Column: Kuum-Laude

Niet alle legendarische verhalen zijn even legendarisch als ze lijken. Het klassieke verhaal van David en Goliath, waarin underdog David de grote reus Goliath verslaat met slechts een touw en een steen, is daar een prachtig voorbeeld van. Ondanks zijn imponerende Andre the Giant achtige verschijning leed Goliath aan een zeldzame aandoening, ook wel reusgroei genoemd. Met alle bijwerkingen in motoriek, gezichtsbeperking en de aanslag die het heeft op het evenwichtsorgaan zou het eigenlijk een schande zijn geweest als David niet had gewonnen. Maar ja, we willen nu eenmaal horen wat we willen horen.

Aan de andere kant zijn er ook legendarische figuren die, om welke reden dan ook, geen legende zijn geworden. Waar ergens in de carrière de mythe, als de renners van UAE in de Verenigde Arabische Emiraten, is gestrand. Jaanus Kuum is er zo eentje. Eind jaren tachtig is hij voorbestemd om ooit Tourwinnaar te worden. Als Eddy Merckx en José de Cauwer dat beweren, dan is dat immers zo. Een renner zonder verleden, maar met een heden en toekomst die er nooit echt kwamen. Op meerdere fronten een persoon van de buitencategorie, maar zijn mythe zou nooit een legende worden.

Geboren in het Estse Tallin, dat aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de Russen werd ingelijfd, maakt hem op het eerste oog een van de honderdduizenden wielrenners die Rusland in die tijd rijk was. Maar niets is minder waar. Januus rijdt op zijn 11^e al renners van 4 á 5 jaar ouder volledig de gruzelementen in. En als in de wintermaanden trainen op de weg onmogelijk was gooide hij hoge ogen bij het zaalvoetbal, basketbal en hockey waar hij zijn ‘fietsconditie op peil hield’. Een generalist met maar één doel voor ogen: profwielrenner worden.

Op zijn 17^e verdiende hij als amateurwielrenner meer dan zijn vader en moeder, die in de fabriek werkten, samen en behoorde hij tot de Russische selectie voor de Olympische Spelen in Los Angeles van 1984. Tot zijn grote teleurstelling besloot de Sovjet-regering tot een boycot en besloot Januus het stuur om te draaien en het over een hele andere boeg te gooien…

In de amateurronde van Denemarken in 1984 greep hij zijn kans. In het holst van de nacht, terwijl zijn kamergenoot diep in zijn REM-slaap aan het recupereren was, vluchtte hij met wat fietskleren als enige bagage naar Oslo in Noorwegen. De Noorse nationaliteit was zo geregeld en hij werd direct nationaal kampioen tijdrijden. Noorwegen had er een toprenner bij. Na wat klinkende overwinningen in het amateur circuit en een weergaloze overwinning op de Mont Faron tekende Jaanus Kuum op een aangename zomerdag in augustus 1986 als 21-jarige een profcontract bij de Toshiba-ploeg. U weet wel, die ploeg met illustere figuren als Bernard Hinault en Greg LeMond.

Woonachtig in een afgelegen Zwitsers appartement verliest hij zich volledig in zijn vak. De wielersport is alles wat hij heeft, want de rest is in Rusland achter gebleven. Iedere ochtend en avond leest hij boeken over medische begeleiding, voeding en biomechanica en kruipt hij steevast om negen uur in bed. Bij de inspanningen tegen de klok laat hij zich direct zien en claimt een plaatsje tussen erkende tijdrijders als Hinault, LeMond en Bernard.

Nadat hij tweede weet te worden in de Italiaanse semi-klassieker Coppa Sabbatini krijgt hij officieel de naar smeer ruikende stempel van groot talent op zich gedrukt. Binnen de ploeg werd besloten zuinig met deze toekomstige wielergod om te springen en hem in een knechtenrol naar de voorjaarsklassiekers te sturen om koerservaring op te doen. Hij voelde zich echter eenzaam, een eenling in een ploeg vol nationaliteiten. Geen steun van familie die hij zonder iets te melden had achter gelaten in zijn vlucht. Gevangen in zijn hoofd en zijn fietskunde louter etalerend in dienst van een ander. Doodsbenauwd dat zijn familie naar aanleiding van zijn uitspraken of prestaties zou worden gestraft reed hij in stilte op halve kracht zijn ritten. Voor de buitenwereld een goudfazant tussen de duiven op de Dam, voor zichzelf een ongewenste Russische indringer in het peloton. Zijn hoofd begon steeds harder te werken, zijn benen steeds minder.

Een seizoen later pikt ploegleider José de Cauwer, voormalig meesterknecht van Hennie Kuiper en tegenwoordig de stem van Sporza, hem op voor zijn ploeg AD Renting. Hier ontdooide de stugge Kuum een klein beetje tussen de goedlachse Belgen. Met sprinter Eddy Planckaert, Frank Hoste en veldrijder Roland Liboton om zich heen hervind hij langzaamaan zijn vorm en plezier.

Januus betrekt een huisje op luttele kilometers van de familie van ploegleider José de Cauwer en wordt daar dan ook kind aan huis. Dit luidt het begin in van een ongewone, doch verlichtende vriendschap. Niet met José, maar met zijn 3-jarige dochter, Nanouk. En evenzo onwaarschijnlijk als onlosmakelijke vriendschap die Januus doet ontwapenen en ontdooien. Nanouk verwelkomt hem dagelijks als een zeevaarder die na maanden weer land bereikt, noemt al haar poppen Jaanus en is zijn grootste fan. De Estse Noor, of Noorse Est, krijgt iets menselijks over zich en spreekt binnen een paar maanden, naast Fins, Noors, Frans, Engels en Duits, vloeiend Vlaams. José voelt dat dit vertrouwen wel eens een sterker wapen kan zijn dan welke tijdrit of punch dan ook.

Aan de keukentafel van familie de Cauwer komen wat eigenaardigheden, als maagzuur na een Wingate test, bovendrijven. Kuum heeft bijvoorbeeld, tot ergernis van de sponsor, de Opel sponsor auto ingeruild voor een scooter om op het vlakke Antwerpse land snelheid te kunnen kweken. Maar een relevantere ontboezeming is misschien wel de gewoonte die Kuum heeft als voorbereiding op een belangrijke wedstrijd; 30 à 40 kilometer hard te lopen om het hartritme alvast te versterken. Een ritueel dat een flinke aanslag betekende op zijn reserves. Waar vandaag de dag pro-continentale ploegen al werken met platforms als Zone7, ontwikkeld door big data experts van de Israelische geheime dienst om fitheid te monitoren, was het in de jaren 90 nog het tijdperk van veel herinneringen en weinig bewijs. Genoeg informatie om de bij vlagen geniale Kuum wat af te remmen en te polijsten. De legende is in de maak.

Het is in 1988 dat materiaalsponsor Eddy Merckx die zo onder de indruk is van het atletische vermogen en de gigantische lange benen van Januus, dat hij Kuum heeft aangeboden hem het jaar erop persoonlijk te begeleiden. Zoals hedendaagse de nieuwe ‘’Nieuwe Messi’’ wordt gezocht en ‘’Eddy Evenepoel’’ de toekomst van het Belgische wielrennen draagt, was het eind jaren 80 Januus Kuum die de Maradonna op twee wielen ging worden. Het sprookje was al geschreven, het moest alleen nog even gebeuren.

Zo ver zou het nooit komen. De man die op de fiets wilde laten zien wie hij was, kwam er nooit achter wie was. Kuum is niet terug te vinden in de annalen van de Tour de France, en zelfs niet meer op deze planeet. Op 27 augustus 1998, exact twaalf jaar na zijn eerste profcontract, maakt Kuum er op 33-jarige leeftijd een einde aan in zijn woning in Oslo. De enige mythe die rond Kuum is blijven hangen is die van ‘waarom’?

Was het zijn failliete wielerzaak in de VS? Waren het de profetische woorden van de grote Eddy Merckx die hij niet kon dragen? Of was het zijn verleden dat hem bleef achtervolgen als stukje glas in een band?

Wat overblijft in de geschiedenisboeken is Milaan-San Remo (84^e), Gent – Wevelgem (29^e), Amstel Gold Race (24^e), Luik-Bastenaken-Luik (19^e) en Parijs – Nice (8^e). Een schamel palmares voor iemand met de benen van Bonfire, de longen van Ole Einar Bjørndalen en de multi-getalenteerdheid van Spinoza

Niet iedere legende krijgt het podium of het verhaal dat hij of zij verdient. Soms denk je voor een leven te kiezen, maar kiest het leven jou. Komende week gaan, hoe de UCI ook besluit, alle voorjaarsklassieker bij WattCycling gewoon door. Sprint, klim, waaier, demarreer, punch en snok je eigen legende bijeen komende week. En welk wattages of Strava uitslag je ook rijdt, jij kent het verhaal van jouw legende. Ook niets bijzonders kan een verhaal waard zijn.

Geschreven door WattCycling trainer Boyd ‘El Tractor’ Welsink
Ook een onverwoestbare tractor kan wel eens sputteren

Wil je ook trainen bij WattCycling, maar nog geen lid? Volgende week organiseren we ook veel leuke trainingen. Doe een introductietraining en ervaar ook de meerwaarde van de WattCycling trainingen!